Stel dat je worstelt met een lastige som of je oefent je suf op een bepaald danspasje en het wil maar niet lukken. Dan baal je natuurlijk ontzettend. Waar je dan niet bij stilstaat is dat je daardoor wel ervaring hebt opgedaan. Je weet nu wat je moeilijk vindt of waar het mis gaat en daar kun je dan extra aandacht aan besteden of er een vraag over stellen. Fouten maken en/of iets niet in één keer kunnen is gewoon een onderdeel van het leerproces!

De Amerikaanse uitvinder Thomas Edison zei: ‘Ik heb niet gefaald, ik heb gewoon 10.000 manieren gevonden die niet werken!’ En Star Wars Jedi-meester Yoda, sprak de wijze woorden: ‘The greatest teacher is failure!’

‘Van je fouten kun je leren’ wordt er dan ook vaak gezegd. Maar hoe dan? Het is niet zo dat fouten maken altijd goed is. Ik las eens in een artikel dat er verschillende soorten fouten zijn. Geen idee meer waar het van was, maar ik heb er een notitie van gemaakt en wil het hier graag met jullie delen. Fouten ontstaan op verschillende manieren en je kunt er ook op verschillende manieren van leren. Wanneer je begrijpt welke soort fout je hebt gemaakt zul je gemakkelijker opnieuw kunnen beginnen, risico’s durven nemen of je angst ervoor overwinnen.

Soorten fouten

Stretch-fout. Deze ontstaan doordat je iets nog niet eerder hebt gedaan. In onze praktijk komen we die bijvoorbeeld vaak tegen bij leerlingen die de breintraining SMART doen. Stretch-fouten zijn positief. Je gaat een uitdaging aan om iets nieuws te leren. Je leert met vallen en opstaan en als je ontdekt wat je fout doet, dan ben je aan het groeien. Hiervan kun je leren je angst om fouten te maken te relativeren. Als je steeds opnieuw dezelfde stretch-fout maakt dan ben je misschien te gedachteloos bezig en kun je kijken of je focus wel goed is. Of je aanpak is niet goed en dan zul je je strategie moeten aanpassen. Het kan ook zijn dat de taak gewoonweg nog te moeilijk, te hoog gegrepen is op dat moment. Dan zul je een stapje terug moeten doen in niveau.

Aha-zit-dat-zo-fout.     Het is een positieve soort fout, die ontstaat terwijl je met iets bezig bent en je er gaandeweg achter komt dat je nog kennis of vaardigheid miste om te weten dat dit niet goed was. Een voorbeeld: Als kind verf je de wolken blauw, maar later kom je erachter dat de wolken juist wit zijn en de hemel erachter blauw. Je ontdekt dan dat je een stukje informatie miste, je kon dat nog niet weten op dat moment. Soms maken we verkeerde aannames en komen we er gaandeweg achter dat deze niet kloppen of maken we systematische fouten waar we ons niet van bewust zijn. En wanneer iemand ons daar op wijst, kan dat een aha-gevoel opleveren. Dat zien we bijvoorbeeld bij het vereenvoudigen van omslachtige rekenstrategieën of bij de spellingregel met -dt. Als het kwartje dan valt worden de ogen groot en horen we: ‘Oh…!’

Slordigheidsfout. Slordigheidsfouten ontstaan vaak wanneer je iets doet wat je al beheerst en je verliest je focus of concentratie. We maken allemaal slordigheidsfouten en dat is heel menselijk. Teveel slordigheidsfouten maken kan een teken zijn dat je iets moet verbeteren aan je concentratie, je werkomgeving of je gewoontes. Het kan ook zijn dat een taak echt te gemakkelijk is, want dan sluipen er ook regelmatig slordigheidsfouten in. Als dat zo is dan zal  het niveau van de taak aangepast moeten worden en niet zozeer de focus.

Grote-gevolgen-fout. Sommige fouten wil je echt niet maken, omdat ze een drama kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld in een levensgevaarlijke situatie waar je veilig uit wilt komen. In sommige beroepen kun je fouten maar beter voorkomen. Denk maar eens aan een chirurg of aan een touringcarchauffeur die een bus vol passagiers veilig over een bergpas moet vervoeren. Of wat dacht je van een voetballer die de beslissende penalty moet nemen in een belangrijke wedstrijd. En bij een sollicitatiegesprek kan je toekomstige baan er van afhangen. Toch kun je ook daarvan leren of groeien. Hoe je je gedraagt op zo’n piekmoment  geeft je informatie over hoe je je tot op dat moment hebt ontwikkeld. Wanneer je in zo’n situatie toch een fout maakt kun je door achteraf te reflecteren zien hoe je dat in de toekomst kunt voorkomen.

Angst voor fouten

Soms houdt je brein je echt voor de gek en doet alsof het om een grote-gevolgen-fout gaat, terwijl dat helemaal niet zo is. Er gaan dan bij jou allemaal alarmbellen af. Je bent gestrest alsof je leven van die fout afhangt. Je angstbrein is dat overactief. Begrijpen welke soorten fouten er zijn en waar die van jou onder valt, maakt dat je de angstreactie van je brein beter kunt relativeren. Daardoor leer je omgaan met het maken van fouten en kun je je leergedrag daarop aanpassen. Want wie werkt maakt nu eenmaal af en toe een fout…

PS: veel van onze leerlingen vinden fouten maken vervelend. Wil je dat we je zoon of dochter helpen om anders naar fouten te kijken en zo meer zelfvertrouwen te krijgen? Maak dan snel even een afspraak voor een gratis adviesgesprek!